Veilig voelen
De polyvagaal-theorie van Dr. Stephen Porges.
Voor een vlotte sociale omgang met elkaar moet ons zenuwstelsel de omgeving inschatten als veilig én de verdedigingspatronen van vechten, vluchten en bevriezen afremmen.
Het autonome zenuwstelsel regelt de stroom van energie en informatie in ons lichaam. Het inschatten van veilig of onveilig verloopt voornamelijk onbewust. We hebben in onze hersenen sjablonen van veilige situaties verworven: bekende omgeving, bekende gezichten, vriendelijke mensen etc. Afwijkingen daarvan activeren automatisch de verdedigingsmechanismen en zetten dus een rem op het sociale betrokkenheidsysteem en staan daarmee het contact maken met anderen in de weg.
Neuroceptie
Het onbewuste automatische proces dat beoordeelt of onze omgeving veilig is wordt tegenwoordig ook wel neuroceptie genoemd.
Neuroceptie kan in vereenvoudigde vorm als volgt weergegeven worden:
- Onbewust waarnemen van prikkels uit de omgeving
- Evalueren van deze prikkels in relatie tot onze behoeften en eerdere ervaringen
- Opwekken van lichamelijke reacties en emoties
- Reageren
Anja, Rosmalen
---♥---
Aanpassingsrespons
Samenvattend kun je zeggen dat je autonome zenuwstelstel voortdurend je situatie beoordeelt op veilig of onveilig. En dat deze beoordeling grotendeels buiten je bewustzijn plaatsvindt via neuroceptie.
Afhankelijk van het oordeel, veilig of onveilig, reageert het zenuwstelsel automatisch (autonoom) met een aanpassingsrespons. Je kunt je van deze aanpassingsrespons bewust worden door op je lichaam te letten, door je bewust te worden van je spierspanning, hartslag, ademhaling, gevoelens van rust of onrust en ook je denken, spreken en uiteindelijke gedrag.
Globaal onderscheiden we drie autonome staten van je zenuwstelsel:
- Veilig met sociaal systeem actief;
- Sociale betrokkenheid, samen spelen en intimiteit zijn mogelijk. - Onveilig met verdedigingspatronen actief;
- Defensieve reacties zoals vechten, vluchten of bevriezen worden geactiveerd. - Zeer onveilig met overlevingspatronen actief;
- Reacties van stilvallen en terugtrekken door ‘instorten’ en/of dissociatie worden geactiveerd.
Het is normaal als je in de loop van de dag alle drie de toestanden kunt opmerken en je autonome staat van de ene naar de andere staat gaat. Dat is een teken dat je systeem van zelfregulatie flexibel werkt. Maar als je merkt dat je te veel blijft vastzitten in patronen en beleving van onveiligheid is dat een signaal om aan meer welzijn te werken.
De eerste stap daarbij is het herkennen en volgen van de staat van je autonome zenuwstelsel en na te gaan waar je op reageert (neuroceptie).
Je kunt leren om met gerichte oefeningen het proces van neuroceptie te beïnvloeden in een meer gewenste richting. Dat heeft een gunstige invloed op je bewuste waarneming (perceptie), de autonome staat van je zenuwstelsel, je gevoelens, je gedrag en je denkpatronen. Met als uiteindelijk doel flexibeler door het leven te navigeren, met meer welbevinden en beter contact met jezelf, anderen en je omgeving.
Bij angstklachten, burn-out, perfectionisme en psychosomatische klachten zijn de drie systemen uit balans en gebruiken wij de polyvagaal-theorie in onze begeleiding, als aanvulling op andere methoden zoals hypnotherapie, Triskelmethode, EMDR, NLP en Verbindend communiceren.
Lees ook het gedicht Veiligheid en toeliching op de website beeldenvanleven.
Klinkt dit hoopgevend? Geef jezelf een kans en maak een afspraak voor een gratis en vrijblijvend kennismakingsgesprek in onze praktijk voor coaching & therapie in Heeswijk-Dinther (Bernheze, Noord-Brabant) of America (Horst aan de Maas, Limburg).
Verandering en herstel zijn wél mogelijk! Avila coaching biedt effectieve hulp en je kunt snel terecht. Vergoeding zorgverzekeraars mogelijk, afhankelijk van je zorgpolis.
Lees ook ons boek De helende kracht van je emoties
Wij zijn lid van de volgende beroepsorganisaties::
